Word vriendelijker en toleranter naar jezelf en je omgeving met mindfulness en ademwerk
- Maartje van Ewijk
- 19 mrt
- 5 minuten om te lezen
Waarom reageren we soms defensief op goedbedoelde opmerkingen?
Heb je weleens meegemaakt dat je een goedbedoelde opmerking maakte en de ander zich direct leek te moeten verdedigen? Of misschien herken je het zelf: iemand zegt iets met de beste intenties, maar jij voelt een steek, een knoop in je maag, en voor je het weet ben je jezelf aan het verantwoorden.
Waarom gebeurt dit? Wat zit er eigenlijk onder dat gevoel van "ik moet mezelf beschermen"? En belangrijker nog, hoe kun je dit aanpakken met behulp van ademwerk en mindfulness?
Laten we dit mechanisme eens van dichterbij bekijken.
De meest voorkomende oorzaken van een verdedigende reactie
Een defensieve reactie is zelden een bewuste keuze. Het is een reflex, een beschermingsmechanisme van ons brein en lichaam. Hier zijn de meest voorkomende redenen waarom iemand zich verdedigt na een goedbedoelde opmerking:
1. Onzekerheid of een gevoel van 'niet goed genoeg'
Een simpele opmerking kan (onbedoeld) een gevoelige snaar raken. Als iemand bijvoorbeeld al twijfelt aan zichzelf, kan zelfs iets kleins als "Misschien kun je het ook zo proberen" voelen als een bevestiging van hun onzekerheid. Het brein vertaalt de opmerking onbewust naar: "Je doet het niet goed", ook al is dat helemaal niet wat er werd bedoeld.
2. Overmatige zelfkritiek
Mensen die kritisch zijn op zichzelf, hebben vaak al een streng stemmetje in hun hoofd dat hen vertelt wat er beter kan. Een goedbedoelde opmerking kan dan klinken als een echo van die innerlijke criticus. De verdedigingsmodus schiet aan om die innerlijke pijn te verzachten.
3. Verwarring over de intentie
Als de intentie van de opmerking niet helemaal duidelijk is, kan de ander deze interpreteren als kritiek of oordeel. Bijvoorbeeld: "Je ziet er moe uit" kan bedoeld zijn als bezorgdheid, maar kan overkomen als: "Je ziet er slecht uit."
4. Ervaringen uit het verleden
Eerdere ervaringen met afwijzing, kritiek of conflicten kunnen diepe sporen nalaten. Wanneer iemand een opmerking maakt die lijkt op iets uit het verleden, wordt die oude pijn getriggerd. Zelfs als de huidige situatie totaal anders is, reageert het brein alsof het zich moet beschermen.
5. Stress of overprikkeling
Als iemand al gestrest is, weinig energie heeft of zich overprikkeld voelt, kan zelfs een goedbedoelde opmerking te veel zijn. In die situatie komt het brein sneller in een verdedigingsmodus terecht, simpelweg omdat er geen ruimte meer is om rustig te reageren.
6. Zelfbescherming
Verdedigen kan ook een manier zijn om kwetsbaarheid te vermijden. Voor sommige mensen voelt het veiliger om meteen een muur op te trekken dan om een opmerking rustig binnen te laten komen.
Hoe kun je omgaan met stress en overprikkeling?
Of je nu zelf degene bent die zich verdedigt, of degene die met een defensieve reactie wordt geconfronteerd, er zijn manieren om hiermee om te gaan.
Als je merkt dat je zelf defensief reageert:
Neem een moment pauze: Voel je spanning opkomen? Haal even diep adem voordat je reageert.
Onderzoek je reactie: Vraag jezelf af: "Waarom raakt dit me? Wat maakt dat ik me moet verdedigen?" Vaak zit er een oud gevoel of gedachtepatroon onder.
Wees open: Als het veilig voelt, kun je eerlijk zeggen: "Dit raakt me meer dan ik had verwacht. Kun je uitleggen wat je bedoelde?"
Als iemand anders defensief reageert:
Blijf rustig en empathisch: Het helpt niet om in discussie te gaan of te benadrukken dat de ander 'te gevoelig' reageert. Probeer begrip te tonen.
Check de intentie: Zeg bijvoorbeeld: "Ik bedoelde dit eigenlijk positief. Hoe kwam het bij je over?" Dit opent de ruimte voor een gesprek.
Herken de emotie: Soms kan het helpen om te benoemen wat je ziet, zoals: "Ik merk dat dit je raakt. Wil je er iets over delen?"
Hoe de stressreductietraining je helpt om rustiger en bewuster te reageren
Het regelmatig en structureel beoefenen van mindfulness, admewerk en cultivering van lichaamsbwustzijn helpen je om meer rust en balans te vinden, vooral als je merkt dat je snel geraakt wordt door opmerkingen.
1. Het zenuwstelsel kalmeren
Wanneer je je verdedigt, is je zenuwstelsel vaak in een staat van vechten of vluchten (sympathische activatie). Ademhalingsoefeningen, zoals diepe buikademhaling of verlengde uitademingen, activeren de nervus vagus en brengen je in een kalmere, parasympathische staat. Dit helpt om niet meteen impulsief te reageren.
2. Meer ruimte creëren tussen stimulus en respons
Door mindfulness te beoefenen, ontwikkel je meer bewustzijn van je reacties. Je leert beter om een moment van reflectie in te bouwen tussen wat er gezegd wordt en hoe je reageert.
3. Emoties reguleren
Ademwerk helpt om vastzittende emoties los te laten. Volgens experts zoals Peter Levine en Gabor Maté worden onverwerkte emoties opgeslagen in het lichaam. Door bewust te ademen, kun je deze spanningen verminderen, waardoor opmerkingen minder snel pijnpunten raken.
4. Een solide basis in jezelf vinden
De stressreductietraining helpt je niet alleen om te ontspannen, maar ook om thuis te komen in je lichaam. Als je volledig in verbinding bent met jezelf en accepteert wie je bent, ben je minder snel uit balans te brengen.
Hoe de stressreductietraining je helpt om defensieve reacties te doorbreken
Misschien herken je het: je wilt rustiger en bewuster reageren, maar in het moment zelf lijkt je lichaam al te hebben besloten. Je voelt spanning opkomen, je ademhaling versnelt, en voor je het weet zit je in een automatische reactie. Dit gebeurt niet omdat je ‘het fout doet’, maar omdat je zenuwstelsel simpelweg geprogrammeerd is om je te beschermen.
De stressreductietraining helpt je om deze automatische patronen te herkennen en bewust te doorbreken. Je leert:
Inzicht krijgen in je stressreacties – Hoe werkt je zenuwstelsel? Waarom schiet je in de verdediging? Wat gebeurt er fysiek en emotioneel op zo’n moment?
Afstemmen op je lichaam – Vaak merk je pas achteraf dat je gespannen was. In de training leer je eerder te voelen wat er in je lichaam gebeurt, zodat je al in het moment zelf kunt bijsturen.
Bewust reageren in plaats van automatisch handelen – Door ademtechnieken en lichaamsgerichte oefeningen ontwikkel je meer ruimte tussen stimulus en respons.
Meer rust en compassie, naar jezelf en anderen – Wanneer je lichaam ontspant en je ademhaling rustiger wordt, voel je vanzelf meer zachtheid naar jezelf en de mensen om je heen.
Stressreductietraining: doorbreek automatische stresspatronen
Wil je ontdekken hoe je met meer rust en ontspanning kunt reageren, zowel op jezelf als op je omgeving?
Neem contact op voor een kennismakingsgesprek of meer informatie. Je bent welkom!
Aanbevolen bronnen
The Body Keeps the Score - Bessel van der Kolk
When the Body Says No - Gabor Maté
Waking the Tiger - Peter Levine
Polyvagal Theory in Therapy - Deb Dana
Comentarios