Moeite met ontspannen? Waarom je lichaam onrustig wordt bij rust – en wat helpt

Waarom je onrust voelt als je eindelijk mag rusten

Je hebt je moment gepakt. Eindelijk. De kinderen zijn op bed, je laptop is dicht, de dag zit erop. Je rolt je yogamat uit of gaat rustig zitten voor een meditatie of bodyscan. Klaar om te ontspannen. Maar in plaats van rust… komt de onrust. Je benen beginnen te wiebelen. Je gedachten racen alle kanten op. Je lijf voelt ongedurig. Je wil opstaan, iets gaan doen. Wat is er mis met mij? vraag je je misschien af.

Lieve vrouw: er is helemaal niets mis met jou. Dit is ontzettend normaal — en je bent niet de enige.

Waarom je lichaam onrustig wordt op het moment van rust

We leven in een maatschappij waarin we veel aan staan. Denk aan:

• Een werkdag met back-to-back Zoommeetings en tussendoor even snel een boterham achter je laptop.

• Verantwoordelijkheid dragen voor kinderen, familie, werk — en ondertussen proberen gezond te eten, te bewegen en ‘ook nog iets voor jezelf te doen’.

• Non-stop prikkels: appjes, mails, geluiden, taken, gedachten.

En dit alles zonder pauze of vertraging, gewoon lekker doorgedenderd om alles af te krijgen. Met als gevolg: een systeem dan weinig tot geen ruimte heeft gekregen om prikkels te verwerken of even op adem te komen.

Wanneer je dan eindelijk gaat zitten voor rust — zoals tijdens een bodyscan of meditatie of als je doodmoe in bed ligt en wil gaan slapen — denkt je systeem in plaats van:

"Ah, wat fijn, we mogen ontspannen."

"Wacht even… nu voel ik pas hoe vol ik zit. Nu kan ik eindelijk voelen waar ik nog geen tijd voor heb gehad / wat ik de hele dag heb weggeduwd, nu kan ik eindelijk even mijn gedachten laten gaan over alles wat er de hele dag op me af kwam."

En BAM: je staat aan, voelt je onrustig, je benen beginnen te wiebelen en je gedachten lijken door een achtbaan te gaan.

Ai! Dat was nou juist NIET waar je behoefte aan had.

Hoe komt dit?

We denken vaak dat rust iets is waar je gewoon in stapt: je gaat zitten of liggen, sluit je ogen, en voilà — ontspanning. Maar zo werkt het niet voor een zenuwstelsel dat de hele dag op scherp heeft gestaan. Je lichaam kan niet zomaar van "aan" naar "uit". Daar zit iets tussen.

Polyvagaal perspectief: veiligheid en regulatie

Volgens de polyvagaaltheorie van Dr. Stephen Porges is je zenuwstelsel voortdurend bezig met scannen: Ben ik veilig? Kan ik ontspannen, loslaten, slapen of mediteren, ben ik veilig genoeg om mijn aandacht naar binnen te richten, op mezelf in plaats van op mijn omgeving?

Pas als je systeem die veiligheid ervaart, kan het overschakelen naar de ventrale vagale staat van het parasympatisch zenuwstelsel — de staat van rust, verbondenheid, verteren en herstel.

Maar als je systeem chronisch in de actiestand staat (sympathische activatie), dan voelt stilzitten in eerste instantie niet veilig. Je blijft alert, scannen op gevaar of rumineren over wat is geweest of nog moet komen (hallo boodschappenlijst of volle wasmand die nog leeg moet!)

Rusten voelt dan onbekend, misschien zelfs ongemakkelijk. Je lijf kan reageren door:

• Onrustige benen

• Spanningen in je buik of borst

• Gedachten die maar doorgaan

• Moeite met ‘niets doen’

• Snelle of oppervlakkige ademhaling

Het is dus geen ‘falen’ als je moeite hebt met ontspannen. Het is juist een signaal van je lichaam: Ik heb nog hulp nodig om tot rust te komen.

Wat helpt als je onrust voelt tijdens rustmomenten?

1. Beweeg vóór je mediteert

Denk aan:

• Een wandeling van 20–30 minuten

• Even de trap op en af

• Je lichaam uitschudden of dansen op je favoriete muziek

• Yoga of zachte stretchoefeningen

Beweging helpt om opgebouwde spanning en adrenaline kwijt te raken. Het brengt je lichaam in contact met het hier en nu, zodat je daarna makkelijker kunt zakken in rust.

2. Doe eerst een ademhalingsoefening

Adem is de snelste weg om je zenuwstelsel het signaal te geven dat het mag ontspannen. Door rustig en bewust te ademen, geef je je systeem het signaal: Je bent veilig, je mag landen.

Probeer eens: wisselende neusgatademhaling (nadi shodhana)

• Sluit je rechterneusgat met je duim, adem in door links.

• Sluit links met je ringvinger, adem uit rechts.

• Adem in rechts, sluit, adem uit links.

• En zo verder — 5 rondes is al genoeg.

Deze oefening brengt balans tussen actie en rust in je zenuwstelsel. Je zult merken dat je daarna kalmer en helderder bent.

3. Spreid je rustmomenten over de dag

Als je het hele reservoir aan spanning pas ’s avonds wilt legen, is de berg vaak te hoog. Maar als je over de dag heen kleine adempauzes inbouwt, ruim je als het ware de onrust in je lijf en hoofd wat op en voorkom je dat je hoofd overloopt zodra je jezelf ruimte geeft om te ontspannen.

Korte en behapbare adempauzes gedurende de dag kunnen zijn:

• 3 minuten bewust ademen tussen afspraken

• Een paar keer per dag even je schouders ontspannen en voelen hoe je voeten de grond raken

• Een korte bodyscan van 1 minuut (ja, dat kan echt!)

Regelmatig ontladen = beter slapen, makkelijker ontspannen.

Je bent niet onrustig, je bent overprikkeld

En dat is logisch. Rusten is niet iets dat we doen, het is iets waar we naartoe mogen bewegen — in kleine stapjes. Geef jezelf daarin de ruimte.

Dus de volgende keer dat je onrustige benen voelt tijdens een bodyscan, of merkt dat je hoofd maar doorgaat tijdens een meditatie, denk dan niet: “Dit werkt niet. ”Maar eerder: “Ah, mijn systeem heeft nog even tijd nodig. Wat heeft het nu van mij nodig om te kunnen zakken?”

Misschien is dat beweging. Misschien adem. Misschien mildheid.

Je bent niet alleen. En je doet het precies goed.

Tips voor meer rust in je (werk)dag

Wil je rust inbouwen vóórdat je systeem overloopt? Hier is een eenvoudige structuur die je door je (werk)dag heen helpt reguleren:

🌅 Ochtend

• 5 minuten hartcoherent ademen (5 in - 5 uit door de neus) na het opstaan

• 3 bewuste ademhalingen vóór je je telefoon opent

🕘 Ochtendpauze (rond 10:30)

• 1 minuut nadi shodhana of een ademhaling van 4 tellen in – 6 tellen uit

• Een korte bodyscan: ga met je aandacht door je lichaam van je voeten tot je kruin.

🕛 Lunchtijd

• Eet met aandacht voor wat je ziet, ruikt, proeft, zonder afleiding en adem rustig via je neus

• Maak 10 minuten een ommetje — al is het maar om het huis

🕓 Middagpauze (rond 15:30)

• Zet een timer voor 3 minuten ademruimte: sluit je ogen en volg je adem

🌙 Voor het slapengaan

• 5 minuten liggend ademen met de handen op je buik

• Of: verleng je uitademing in bed (bijv. 4 in – 8 uit)

📌 Tip: Kies er twee per dag. Alles is winst. Je hoeft niet perfect te zijn — geef jezelf de ruimte om te oefenen, voelen en bijsturen.

Wil je meer dan alleen begrijpen waar je onrust vandaan komt?

Herken je die onrust zodra je eindelijk tot rust mag komen? Je bent niet de enige. In Breathe & Reconnect leer je hoe je je zenuwstelsel kalmeert met ademwerk, zachte beweging en bewustzijn — zodat ontspanning weer veilig en natuurlijk voelt.

💛 Dit traject is er voor vrouwen die verlangen naar meer rust, lichaamsbewustzijn en ruimte voor zichzelf. Stap voor stap, in een veilige en warme bedding.

👉 Lees hier meer over Breathe & Reconnect of stuur me een berichtje als je meer wilt weten of even kennis wilt maken.